Server, 24/7 internetə bağlı olan, güclü və inkişaf etmiş kompüterlərdir. Bu kompüterlər, üzərində saxladıqları məlumatların gizliliyini, əldə edilməsini və bütövlüyünü təmin edir. Serverlər, şəbəkə üzərindəki istifadəçilərlə məlumat, fayl və resurs paylaşımı edərək xidmət göstərir. Məsələn, veb saytı sahibləri, saytlarını yayımlamaq üçün bu cür güclü serverlərdən istifadə edirlər.
Serverlər, evimizdə istifadə etdiyimiz kompüterlərə bənzəsə də, birbaşa kompüterlər kimi işlədiklərini demək olmaz. Serverlərdə istifadə olunan RAM, CPU kimi donanım komponentləri, adi kompüterlərdən daha güclüdür. Bunun səbəbi, veb saytların işləmə proseslərinin saniyəlik olaraq həyata keçirilməsidir, yəni maksimum performans tələb edir.
Serverlər Harada Tapılır?
Serverlər, xüsusi olaraq dizayn edilmiş və yüksək sürətli internet bağlantıları ilə təchiz olunmuş verilənlər mərkəzlərində yerləşir. Bu mərkəzlərdə, həmçinin yüksək təhlükəsizlik tədbirləri də mövcuddur. Verilənlər mərkəzinin ölçüsünə görə, bir neçə server eyni anda burada işləyə bilər.
Server Çeşidləri:
Serverlər, istifadə məqsədinə və növünə görə fərqli kateqoriyalara bölünür. Aşağıda ən yaygın server növləri qeyd olunub:
1. Fiziki Serverlər
Fiziki serverlər, müəyyən vəzifələr üçün istifadə olunan güclü kompüterlərdir. Məsələn, veb saytı serveri yalnız veb saytı yerləşdirmək üçün istifadə olunur. Fiziki serverlər, həm yazılımsal, həm də donanımsal gücləri sayəsində şəbəkə üzərindəki bir çox işi asanlıqla həyata keçirə bilirlər. Bu işlər arasında aşağıdakılar var:
- Əməliyyat sistemi yeniləmələri
- Firewall (güvənlik divarı) xidmətləri
- Anti-spam proqramları
- Antivirus yeniləmələri
- DDoS hücumlarına qarşı qorunma
- DNS xidmətləri
- İzinsiz girişlərin aşkar edilməsi
- SNMP izləmə
- Verilənlər bazası idarəetməsi
- Yedəkləmə və bərpa əməliyyatları
2. VPS (Virtual Private Server) Serveri
VPS, virtual xüsusi serverdir. Bir fiziki server, virtualizasiya proqramları vasitəsilə bir neçə sanal serverə bölünür. Bu sayədə, bir fiziki server üzərində bir neçə xüsusi server qurulmuş olur. VPS serveri, yalnız sizin istifadə etdiyiniz resurslarla işləyir və digər istifadəçilərin resursları sizin serverinizə təsir etmir. Əgər saytınız çox resurs tələb edirsə, bütün server gücünü yalnız öz saytınız üçün istifadə etmək mümkündür.
VPS serverləri hansı hallarda istifadə edilir?
- Yüksək təhlükəsizlik tələb edən e-ticarət saytları
- Sosial media, maliyyə və iş sahəsində yüksək trafik alan veb tətbiqləri
- Bir neçə saytı bir arada yerləşdirmək istəyən şirkətlər
3. VDS (Virtual Dedicated Server) Serveri
VDS, tamamilə sizə məxsus olan bir serverdir. Fiziki serverdə hər bir VDS üçün ayrılmış xüsusi resurslar var. Yəni, VDS serverləri digər VDS-lə və ya VPS-lə resursları paylaşmazlar və buna görə də yüksək performansla işləyirlər. Bu server növü, böyük iş yükünə və yüksək trafikə malik olan veb saytlar üçün idealdır.
VDS serverinin üstünlükləri:
- Hər bir VDS, öz resurslarına sahib olduğu üçün çox daha sürətli işləyir.
- İstədiyiniz zaman serverin resurslarını artırmaq mümkündür.
- Korporativ veb saytlar və yüksək trafikli digər saytlar üçün daha uyğun seçimdir.
4. Cloud Server (Bulud Server)
Cloud Server, VPS ilə oxşar işləyir, amma əsas fərq ondadır ki, VPS yalnız bir fiziki serverin virtual bölmələrindən ibarət ikən, bulud server bir neçə fiziki serverin birləşdiyi bir şəbəkə üzərində fəaliyyət göstərir.
Cloud serverlər, VPS-lərdən daha çox miqyaslana bilir və bu səbəbdən son dövrlərdə daha çox istifadə edilir. Məsələn, VPS serverinizdə mövcud olan resurslar müəyyən həddə qədərdir və bu limitdən yuxarıya çıxmaq mümkün deyil. Lakin bulud serverlər bir neçə fiziki serverə əsaslandığı üçün çox daha böyük resurslara malikdir və ehtiyac olduqda bu resurslar artıra bilər.
Cloud serverların digər üstünlüyü də qiymət siyasətindədir. Burada istifadə etdiyiniz resurslara görə qiymət təyin edilir. Yəni CPU vaxtı, yaddaş və saxlama həcminə əsasən ödəniş edilir. Bəzən bu, daha sərfəli ola bilər.
Cloud server ilə VDS arasında çox az fərq var. Son zamanlarda bir çox şirkət, VDS-dən bulud serverə keçid edir.
5. Veb Server (Web Server)
Veb server, istifadəçilərin veb brauzerləri vasitəsilə saytların məzmununu göstərir. Web server, saytların səhifələrinin və digər kontentlərinin (şəkillər, videolar, yazılar və s.) istifadəçilərə çatdırılmasında əsas rolu oynayır.
6. E-poçt Serveri (Mail Server)
Hər gün milyonlarla istifadəçi bir-birilərinə e-poçt göndərir və alır. Bu e-poçtların göndərilməsi və alınması əməliyyatlarını təmin edən serverlərə “e-poçt serverləri” deyilir. E-poçt almaq üçün IMAP və ya POP serverlərindən istifadə edirik, e-poçt göndərmək üçün isə SMTP serverinə bağlanmalıyıq.
Author
